تغییرات کیفیت بذر ارقام نخود روی گیاه مادر تحت تیمارهای مختلف آبیاری

در سال 1391 آزمایشی به صورت اسپلیت پلات بر اساس طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا شد تا عملکرد مزرعه ای و تغییرات کیفیت بذرهای سه رقم نخود کابلی (آزاد، آرمان و جم) روی گیاه مادر تحت تیمارهای مختلف آبیاری (آبیاری پس از 70، 100، 130 و 160 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس a) مورد ارزیابی قرار گیرد. نتایج نشان داد که با کاهش آب در دسترس، دمای برگ افزایش، امّا اختلاف دمای برگ و محیط، فلورسانس کلروفیل و درصد و دوام پوشش سبز کاهش یافتند. با تشدید تنش کم آبی تعداد نیام در بوته، تعداد بذر در بوته، وزن 100 بذر، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد بذر و شاخص برداشت کاهش پیدا کردند. رقم آزاد از نظر تعداد بذر در نیام، وزن 100 بذر، درصد پوشش سبز، عملکرد بذر و شاخص برداشت در مقایسه با ارقام آرمان و جم برتر بود. برتری رقم آزاد از نظر محصول بذر تحت شرایط آبیاری مطلوب مشهودتر از شرایط آبیاری محدود بود. حداکثر وزن بذر (رسیدگی وزنی) 45-40 روز بعد از گلدهی حاصل شد. در حالی که حداکثر کیفیت بذر بسته به فواصل آبیاری و ارقام 7 تا 10 روز بعد از رسیدگی وزنی بدست آمد. کیفیت بذر در برداشت های اولیه به دلیل نارسی و در برداشت های تأخیری به دلیل پیری پایین بود. با کاهش تأمین آب، سرعت پر شدن و حداکثر وزن بذر نخود کاهش یافتند، امّا تنش کمبود آب اثر معنی-داری بر صفات کیفی بذر مانند درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی و وزن خشک گیاهچه نداشت. اختلافات معنی دار در وزن خشک گیاهچه ارقام نخود به تغییرات معنی دار وزن بذر، متأثر از ساختار ژنتیکی نسبت داده شد. نتیجه گیری شده است که اگرچه تنش کم آبی عملکرد بذر را به طور قابل توجهی کاهش می دهد، بذرهای با کیفیت بالای ارقام نخود را می توان هم در شرایط آبیاری مطلوب و هم در شرایط آبیاری محدود تولید کرد، به شرطی که بذرها مدت کوتاهی بعد از رسیدگی وزنی برداشت شده باشند.